Το Ρέθυμνο είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού της Κρήτης. Εμφανίζει μεγάλη τουριστική κίνηση κατά την διάρκεια του καλοκαιριού ενώ οι 7000 και πλέον ενεργοί φοιτητές καθιστούν την πόλη ιδιαίτερα ζωντανή κατά την υπόλοιπη περίοδο του χρόνου. Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται στους 27.868 κατοίκους, ενώ ο πληθυσμός του Δήμου Ρεθύμνου είναι 31.687 (απογραφή 2001). Είναι η τρίτη σε πληθυσμό πρωτεύουσα των νομών της Κρήτης μετά το Ηράκλειο και τα Χανιά ενώ βρίσκεται μπροστά απο τον Άγιο Νικόλαο.

Το νησί που από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως μια δεύτερη Ελλάδα, το νησί στο οποίο γεννήθηκαν άνθρωποι των Τεχνών και των Γραμμάτων που τιμήθηκαν και αναγνωρίστηκαν διεθνώς, το νησί του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, του Βιτσέντζου Κορνάρου, του Γεώργιου Χορτάτζη, του Νίκου Καζαντζάκη, του Μίκη Θεοδωράκη, του Ελευθέριου Βενιζέλου, το νησί που αποτέλεσε πόλο έλξης και πηγή έμπνευσης συγγραφέων και καλλιτεχνών όλου του κόσμου...η Κρήτη!

Πολυτάραχη πραγματικά η Ιστορία που κρύβει η Μεγαλόνησος, πολυτάραχο και το ιστορικό παρελθόν ενός από τους τέσσερεις μεγάλους- κατά πολλές έννοιες- Νομούς του νησιού, του Νομού Ρεθύμνης και το Ρέθυμνο.

Κεντρικός νομός

Ο νομός Ρεθύμνου διαθέτει πολλά και αξιόλογα μέρη, ιστορικής, αρχαιολογικής αλλά και θρησκευτικής σημασίας. Από μια διακλάδωση δεξιά και σε απόσταση 5 χιλιόμετρα, ανατολικά του Ρεθύμνου, από τον παλιό δρόμο, συναντάμε την Μονή Αρκαδίου, μνημείο των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων του λαού της Κρήτης, κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας. Το μοναστήρι, είναι κτίσμα του 14ου αιώνα, σύμφωνα με μια επιγραφή και έχει σχήμα φρουρίου.

Με αφετηρία το Ρέθυμνο, ένα ακόμα αξιοθέατο αποτελεί το χωριό Αργυρούπολη, 27 χιλ. ΝΔ του Ρεθύμνου, μια τοποθεσία με κρυστάλλινα νερά, φυσικές πηγές, ψηλά και πυκνά δένδρα. Η Αργυρούπολη, είναι χτισμένη πάνω στη θέση της αρχαίας πόλης Λάππας. Στην έξοδο από την πόλη του Ρεθύμνου και διασχίζοντας την εθνική οδό βόρεια, προς κατεύθυνση για Ηράκλειο, συναντάμε τουριστικά αναπτυγμένες παραθαλάσσιες περιοχές, όπως τα Μισίρια, Άδελε, Σταυρωμένο, Πάνορμο, Μπαλί και άλλα. Ο νομός, έχει και άλλες εκκλησίες και μονές, όπως επίσης και σπήλαια, που αξίζει κάποιος να επισκεφτεί.

Η επαρχία Αμαρίου, έχει πολλά και όμορφα χωριά, αλλά και πολλές Βυζαντινές εκκλησίες. 3 χιλ. ανατολικά του Ρεθύμνου, υπάρχει η έξοδος για την κοιλάδα Αμαρίου. Στο 6ο χιλ. είναι η εκκλησία του Αγ. Ευτυχίου και 2 χιλ. μετά, φτάνομε στο χωριό Πρασιές, όπου σώζονται, Βενετικά σπίτια. Στο 17ο χιλ. μια άλλη διακλάδωση δεξιά, μας οδηγεί στο χωριό Πατσός, που στην Δυτική πλευρά του, υπάρχει η σπηλιά του Αγίου Αντωνίου. Το χωριό Αμάρι, διαθέτει άφθονες πηγές, που δικαιολογούν την ύπαρξη πολλών οπωροφόρων δένδρων. Η κοιλάδα του Αμαρίου, έχει 40 περίπου χωριά και ενώνει την βόρεια, με την νότια πλευρά της Κρήτης. Φθάνοντας στο χωριό Αγ. Φωτεινή, μετά από ένδειξη πινακίδας, καταλήγουμε στο χωριό Θρόνος. Είναι χτισμένο, πάνω σε τμήμα της ελληνορωμαϊκής πόλης Σίβρυτος, η οποία (Σίβρυτος), είχε διέξοδο προς τη θάλασσα, το λιμάνι της αρχαίας Σουλίας ( της σημερινής παραθαλάσσιας περιοχής Αγίας Γαλήνης).

Συνεχίζοντας μετά το χωριό Θρόνος και προσπερνώντας την άλλοτε, μονή Ασωμάτων, στην οποία λειτουργεί από το 1931 γεωργοκτηνοτροφική σχολή, μια διακλάδωση αριστερά, οδηγεί στο χωριό Μοναστηράκι, όπου ανακαλύφθηκε μινωικός πολιτισμός. Στο 55ο χιλ. λίγο πριν το χωριό Αποδούλου, βρίσκεται ο υστερομινωικός οικισμός και ο θολωτός τάφος που ανάσκαψε ο Κ. Δαβάρας. Ακριβώς μετά το χωριό Αποδούλου, ένας δρόμος προς Νότια, οδηγεί στην Αγία Γαλήνη.

Γυρνώντας στην πόλη του Ρεθύμνου, και βγαίνοντας από την πλευρά του Δημοτικού κήπου της πόλης, με κατεύθυνση για Σπήλι και Αγία Γαλήνη, στο 2ο χιλ. βρίσκεται το φρούριο Φορτέτσα. Στο 9ο χιλ. για το χωριό Σωματά, και στην αριστερή πλευρά του δρόμου, υπάρχει το υστερομινωικό νεκροταφείο των Αρμένων. Συνεχίζοντας από τον δημόσιο δρόμο, φθάνομε στο χωριό Σπήλι, το οποίο είναι έδρα Μητρόπολης και είναι γεμάτο με δέντρα, πολλά νερά, όμορφα σπίτια και τέσσερις παλιές εκκλησίες. Ο δρόμος συνεχίζει για τις Μέλαμπες και την Αγία Γαλήνη.

Νότιος νομός

Στο 23ο χιλ. από την πόλη του Ρεθύμνου, συναντάμε την περιοχή Κοξαρέ και συνεχίζοντας νότια, ο δρόμος περνά από το Κουρταλιώτικο φαράγγι για να φθάσει στο χωριό Ασώματοι. Ένα χιλιόμετρο μετά το χωριό, υπάρχει άλλη διασταύρωση αριστερά, που οδηγεί στην Μονή Πρέβελη, κάτω από την οποία βρίσκεται ο Μέγας ποταμός, όπου μπορεί κάποιος να φθάσει μόνο με πεζοπορία.

Ξαναγυρνώντας στην διασταύρωση νότια του χωριού Ασώματοι, συνεχίζουμε αριστερά μέχρι το χωριό Λευκόγεια, όπου στην έξοδο του και από διασταύρωση αριστερά, ακολουθούμε δρόμο που μας οδηγεί στην παραθαλάσσια περιοχή του Πλακιά, τουριστικό θέρετρο. Ανάμεσα στην Μονή Πρέβελη και τον Πλακιά, υπάρχει μικρό παραθαλάσσιο χωριό, το Δαμνόνι. 3 χιλιόμετρα βορειοανατολικά, συναντάμε την είσοδο του φαραγγιού Κοτσυφού, από όπου μια διασταύρωση οδηγεί πίσω στον Άγιο Βασίλειο και στο Ρέθυμνο. Μια άλλη διασταύρωση, οδηγεί στο χωριό Σελιά, που σημαδεύτηκε από την ήττα των Τούρκων, όταν αυτοί, προσπάθησαν να μπουν στη Ν. Κρήτη. 8 χιλ. πιο κάτω, φθάνομε στο παραθαλάσσιο χωριό Ροδάκινο και με τις αμμουδένιες παραλίες του, το οποίο είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε 2 υψώματα. Η πρώτη σημαία της επανάστασης, υψώθηκε εδώ, από τον ηγούμενο της Μονής Πρέβελης Μελχισεδέκ Τσουδερό, στις 24 Μαΐου του 1821.

Περίπου στα όρια του νομού Ρεθύμνου, με τον νομό Ηρακλείου, κατεβαίνοντας νότια του νομού Ρεθύμνου, συναντάμε την κωμόπολη των Ανωγείων. Από την είσοδο της κωμόπολης Ανώγεια, μια διασταύρωση αριστερά, οδηγεί προς το σπήλαιο του Ιδαίον Άντρον, στη ρίζα της κορυφής του Ψηλορείτη. Στο Ιδαίο Άντρο κατά την μυθολογία, η Ρέα έκρυψε τον νεογέννητο Δία, (που τον γέννησε μάλλον στο Δικταίο Άντρο), για να μην τον καταπιεί ο πατέρας του ο Κρόνος. Το διασημότερο, λατρευτικό σπήλαιο της αρχαιότητας, βρίσκεται σε υψόμετρο 1540μ., πάνω από το όμορφο οροπέδιο της Νίδας.

Η κωμόπολη Ανώγεια, που αναφέραμε παραπάνω, είναι η πιο ανεπτυγμένη τουριστικά ορεινή κωμόπολη της Κρήτης, και πολλές φορές, απετέλεσε κέντρο επαναστατικών κινήσεων, κατά της Τουρκοκρατίας και της Γερμανικής κατοχής. Βορειοδυτικά των Ανωγείων, βρίσκεται το χωριό Αξός, που στην είσοδο του, υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Ειρήνης (14ου-15ου αιων.). Στην Αξό, υπήρχαν 46 εκκλησίες, από τις οποίες σώζονται μόνο 9. Δυτικά του χωριού, βρίσκεται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σπήλαια της Κρήτης, το σπήλαιο Σεντόνη.